Het is een verpakkingssoort waar veel over te doen is: het drankkarton. De recyclebaarheid van drankkartons wordt op sociale media regelmatig in twijfel getrokken, terwijl producenten en brancheverenigingen beweren dat er van alles mogelijk is en ook al gebeurt. Voor welke uitdagingen staat de recycling van deze veelgebruikte verpakking en hoe kunnen de recycledoelstellingen gehaald worden?
Jaarlijks rapporteert Verpact over de doelstellingen en resultaten van de inzameling en recycling van verpakkingen. Dat doet de organisatie al langere tijd over materialen als glas, papier en plastic. Sinds dit jaar rapporteert Verpact voor het eerst over de recycleresultaten van drankkartons. Over de tweede helft van 2023 lag het aandeel gerecyclede drankkartons op 24 procent van het totale gewicht aan drankkartons dat in dat jaar op de markt werd gebracht. Terwijl de doelstelling voor deze periode in 2023 34 procent was. Daarmee loopt de recycling van drankkartons achter op glas (81 procent), papier en karton (89 procent), ferrometaal (95 procent) en plastic (49 procent), waar de doelstellingen stuk voor stuk wel gehaald zijn.
Tegenvallers in 2023
“In eerste instantie kan die 24 procent misschien schokkend zijn”, zegt Frank Vandewal, directeur duurzaamheid bij drankkartonproducent Tetra Pak. “Maar ik denk dat we dit cijfer enigszins moeten nuanceren. Er speelt een aantal factoren die ervoor hebben gezorgd dat het recyclepercentage niet is wat het zou moeten zijn.” Volgens Vandewal werd het materiaal van afgedankte Nederlandse drankkartons afkomstig uit nascheiding – in de basis papier in combinatie met een laag plastic en aluminium – gerecycled in een fabriek in Duitsland. “Deze fabriek heeft medio 2022 zijn deuren moeten sluiten. Dat heeft ervoor gezorgd dat er naar alternatieve recyclefabrieken voor deze volumes gezocht moest worden”, zegt Vandewal. “Dat is een administratief zware procedure. Het verkrijgen van de juiste papieren om het materiaal naar andere fabrieken te sturen heeft lang geduurd.”
Daarnaast konden er door een grote brand bij een Nederlandse afvalscheider een stuk minder drankkartons worden nagescheiden. Door beide ontwikkelingen belandden daarom een hoop drankkartons noodgedwongen in de verbrandingsoven. Vandewal: “En voorheen was er geen officiële rapportageplicht vanuit Verpact voor drankkartons. Die is er nu wel. En dat is ook het cijfer waarop we nu verder moeten bouwen.”
Bron- en nascheiding
Hester Klein Lankhorst, directeur van Verpact, sprak over een ‘kwetsbare keten’, gezien de beperkte recyclecapaciteit voor drankkartons in Europa. “Dat is overdreven”, zegt Vandewal. “Er moet een heel duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen materiaal dat uit selectieve inzameling (bronscheiding, oftewel gescheiden inleveren van PMD: plastic, metaal en drankkartons, red.) en uit nascheiding (de afvalverwerker scheidt PMD uit restafval, red.) komt. Drankkartons uit bronscheiding kunnen inmiddels terecht bij verschillende alternatieve fabrieken. Nederland werkt op zijn minst met vijf verschillende partners die overweg kunnen met de verwerking van oude drankkartons. Bij afval waar nascheiding nodig is, zijn de uitdagingen groter omdat die afvalstromen over de landsgrenzen heen vervoerd moeten worden. Daar komt veel administratie bij kijken. De complexiteit zit in de procedures, niet zozeer in de samenstelling van het materiaal van drankkartons.”