Van
accu’s voor elektrische auto’s tot 3D-geprinte hartkleppen en van
beschermende kleding voor soldaten tot sensoren die precies weten
hoeveel water een gewas nodig heeft. De uitvindingen die ons leven en
de wereld verbeteren zijn gebaseerd op slimme materialen – een sector
waar Nederland koploper in is. Bovendien levert deze sector de
Nederlandse economie elk jaar miljarden op. Dit staat
in de Nationale Agenda Materialen die is aangeboden aan
staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat (EZK).
Staatssecretaris
Mona Keijzer: “In ons land werken onderzoekers en ondernemers elke dag
aan slimme nieuwe uitvindingen waarmee ze ons
land op de wereldkaart zetten. Dat gebeurt met fotonica, met quantum,
met AI, maar ook met materialen. Of je het nu hebt over recyclebaar
staal of een knieprothese van lichaamseigen cellen – wij zijn er groots
in en willen nog groter groeien. Deze Nationale
Agenda Materialen biedt daar een geweldig plan voor – van fundamenteel
onderzoek tot eindproduct. Deze agenda gaat leiden tot nóg meer
Nederlandse oplossingen voor internationale, maatschappelijke
uitdagingen. Zo werken we aan het veiligstellen van onze banen
en inkomsten, nu en in de toekomst.”
Nationale Agenda Materialen
De
Nationale Agenda Materialen is opgesteld door het MaterialenNL
Platform, een samenwerking van drie Topsectoren (Chemie, Energie en
Hightech Systemen & Materialen). De Nationale Agenda Materialen
beschrijft materiaalkundige oplossingen voor de grote maatschappelijke
uitdagingen zoals het tegengaan van klimaatverandering, de
energietransitie, gezondheid, de overgang naar een circulaire
en duurzame economie en het versterken van de nationale (digitale)
veiligheid. MaterialenNL Platform verwelkomt organisaties die willen
bijdragen aan deze innovaties en bedrijven die kennisvragen hebben op
het gebied van het ontwikkelingen van materialen van
de toekomst.
“Materiaalinnovaties
hebben een impact op vrijwel iedere sector en zijn van cruciaal belang
voor het ‘vergroenen’ van de industrie in
Nederland. Met deze agenda reiken wij een handvat uit aan de overheid
en alle relevante spelers binnen het materialenveld om innovaties te
versnellen en onze technologische koppositie te versterken.” Zo stelt
voorzitter Emmo Meijer, technisch voorzitter van
het platform en boegbeeld Topsector Chemie, gericht aan
staatssecretaris Keijzer bij de overhandiging van de agenda op 9
december 2020.
Kernthema’s en dwarsverbanden
De
agenda benoemt de grote wetenschappelijke vraagstukken van de lange
termijn, binnen 5 kernthema’s: Energiematerialen (opwekking en
opslag van duurzame energie), Elektronische materialen (nieuwe
functionele high-tech systemen), Constructiematerialen (sterker,
flexibeler, slimmer, duurzamer), Zachte/biomaterialen (polymeren,
biomaterialen en voeding) en Coating/filmmaterialen (nieuwe
functionaliteiten).

Albert
Polman, lid van het platform, boegbeeld NWA route Materialen en
hoogleraar aan het instituut AMOLF: “Het is uniek dat het hele
Nederlandse materialenveld samen zo’n agenda heeft opgesteld. De
materiaalonderzoekers bij universiteiten, instituten en hogescholen
staan klaar om, ook in samenwerking met het bedrijfsleven, het onderzoek
te doen dat aan de basis ligt van onze innovaties
van de toekomst”.
Naast
de kernthema’s identificeert MaterialenNL Platform 4 doorsnijdende
onderwerpen: Metamaterialen (3D-printing en slimme metamaterialen),
Infomaterialen (Materialen als machines; zelflerend ontwerp van
materialen), Fabriceren en karakteriseren (state-of-the-art
infrastructuur) en Circulaire economie (recycling en efficiënt gebruik
van materialen). Deze dwarsverbanden zijn verweven met alle hiervoor
genoemde kernthema’s en zijn van belang voor het onderhouden,
verstevigen en uitbreiden van de wetenschappelijke- en
kennisinfrastructuur om materiaalinnovaties te versnellen. Paulien
Herder, lid van het topteam van de Topsector Energie en hoogleraar aan
de
TU Delft: “Nog lang niet alle materialen die we produceren zijn te
hergebruiken. De kracht van circulariteit zit in het ontwerpen voor
hergebruik, in plaats van achteraf bedenken wat je met iets moet doen.
Dat vraagt nog flink wat onderzoek en innovatie. Dat
is van cruciaal belang om de klimaatambities te halen.”
Materialen-ecosysteem in de triple helix
Nederland
heeft een bewezen effectief ecosysteem van kennisintensieve
universiteiten en instituten, technologische onderzoeksorganisaties,
grote multinationals, een levendig MKB, scale-up en startup community
en een overheid die faciliteert daar waar mogelijk. Binnen deze triple
helix wordt materiaalonderzoek uitgevoerd waarna uitkomsten worden
geïmplementeerd.
In
het verleden heeft deze samenwerkingsstructuur een diversiteit aan
innovaties gerealiseerd met wereldwijde impact en dus goed voor
de Nederlandse economie en concurrentiepositie. Voorbeelden zijn
Dyneema, een hoogwaardig en supersterk kunststofvezel met een overvloed
aan toepassingen en GLARE, een composietmateriaal veelvuldig gebruikt in
de bouw van vliegtuigrompen. Dit zijn twee voorbeelden
van producten die voortkomen uit het materialeninnovatieecosysteem van
Nederland.
Marc
Hendrikse, boegbeeld Topsector High Teh Systemen en Materialen: “De
materialen die nodig zijn om bij te dragen aan de oplossingen
voor de maatschappelijk uitdagingen worden nu onderzocht en ontwikkeld.
Deze innovaties, de materialen en de kennis, zijn tevens belangrijke
exportproducten en daarom van groot belang voor het verdienvermogen van
Nederland. Om onze voorsprong te behouden is
het belangrijk om de agenda snel uit te voeren, daar zijn nu alle
stappen voor gezet.
”Blik op de toekomst
De
agenda is tot stand gekomen door een brede uitvraag onder bedrijven,
onderzoeksinstellingen en overheden en dient bij uitstek als
basis voor verdere initiatief- en community-vorming. Met het delen van
de agenda zet het platform de volgende stap zetten in het initiëren en
coördineren van publiek-private samenwerking binnen het materialenveld
in Nederland. Daarnaast stimuleert de agenda
om alle beschikbare financieringsinstrumenten, zoals via NWO, NWA, RVO,
regio’s, Horizon Europe, Groeifonds, optimaal te benutten.