Het in Den Dolder gevestigde geodetisch ingenieursbureau GeoNext is een kei in het verzamelen en bewerken en analyseren van data. Ze doen dat onder meer voor ProRail en maken daarbij gebruik van lidar met scanners op de grond, mobiele scanners op auto’s, trikes en treinen en met scanners in vliegtuigen, helikopters en drones. “Dan hebben we een bak aan data en die leveren we vervolgens aan de klant aan. En juist dát gaan we anders doen”, vertelt directeur Nico Schaefers aan spoorpro.
“ProRail is een belangrijke klant van ons”, begint Schaefers zijn verhaal. “Voor ProRail meten we de geometrie van het spoor, oftewel de loop van het spoor. De data die we vergaren leveren we aan bij ProRail. Onze data wordt samengevoegd met al hun eigen data en deze wordt gebruikt als en wanneer nodig. Dat is op zich mooi, maar er blijft heel veel data ongebruikt en dat is zonde. Veel van die informatie kan namelijk heel goed benut worden om meer diepgaande analyses uit te voeren om uiteindelijk de diensten voor ProRail te verbeteren.
GeoNext blijft data verzamelen in opdracht van de spoorbeheerder, maar gaat met de opdrachtgever in gesprek over de precieze wijze van aanleveren. “Het is in veel gevallen beter om een echt product aan te leveren”, zegt directeur technical projects Marcel de Koning. “We hebben een team in huis dat de data verzamelt met behulp van de meest geavanceerde apparatuur. Vervolgens worden deze data verwerkt tot – in veel gevallen – puntenwolken. Onze lidar-specialist dr. Linh Truong keek eens goed naar de data en de puntenwolken en kwam tot de conclusie dat er veel meer uit te halen is dan puur de geometrische informatie zoals de positie van objecten en het modelleren van de railinfrastructuur.”
Scheefstaande bovenleidingpalen en beschadigde bovenleidingdraden
“Ik ontwikkelde software om automatisch van objecten uit puntenwolken te extraheren”, knikt Linh. “Op dit moment wenst de klant alleen de geometrie en de vorm met een laag detailniveau. Maar ik kwam erachter dat we veel meer informatie uit de puntenwolken kunnen halen. We kunnen uit de puntenwolken bijvoorbeeld de scheefstand en vervorming van de bovenleidingpalen afleiden. Ik kan dat tot op 1 centimeter nauwkeurig berekenen vanuit die puntenwolken. Ik zat eens een willekeurige puntenwolk te bestuderen van een situatie op het spoor en wat bleek? De palen stonden scheef! Ik nam een paar steekproeven en bekeek ook andere bovenleidingpalen. Zo kwam ik palen tegen die wel 30 centimeter uit het lood staan!”.
En Linh ging verder. Zo constateerde hij aan de hand van de data ook dat bovenleidingdraden beschadigd waren. “Die beschadigingen bevinden zich precies na een leidingonderbreker. Daar komt de pantograaf namelijk steeds met een klap terug op de draad. Je kunt je voorstellen dat zo’n beschadiging na verloop van tijd zo ernstig wordt dat de draad knapt. En als je dan weet dat er zo om de 1500 meter een leidingonderbreker zit, besef je ook dat je de bovenleidingsdraad op die plekken goed in de gaten moet houden.”
Wat wil je met data en wat kún je met data?
“Al die bevindingen van Linh, daar kan de klant echt iets mee”, zegt Schaefers. “En dat bracht ons op het idee om niet meer zomaar data aan te leveren, maar met onze klanten in gesprek te gaan over hun wensen en eisen. Wat willen ze met die data? Dat is de belangrijkste vraag die wij dan stellen. En wat kunnen ze met die data, dat is wat wij ze kunnen vertellen. Mogelijk sluit dat op elkaar aan en dan kunnen we er een pakket van maken. Maar ik maak me sterk dat veel klanten geen idee hebben wat er allemaal uit onze data te destilleren valt. Veel meer dan je kunt bedenken.”
Natuurlijk kreeg GeoNext nu ook al vaak een doel mee van zijn klanten. Zo vraagt ProRail bijvoorbeeld wel eens om te meten of het afschot van een nieuwgebouwd perron wel volgens de bouwvoorschriften is. Zo heeft Geonext ook een opdracht van ProRail om samen met VolkerRail 500 kilometer spoor zodanig in beeld te brengen dat de data kan worden gebruikt om te bepalen of er bijzonder vervoer op het traject kan worden toegelaten.
Doordat Linh anders naar alle verzamelde data ging kijken kwam hij erachter dat er veel meer informatie uit al die puntenwolken te halen is. “Het is een soort bijvangst”, knikt De Koning. “Maar wel heel waardevolle bijvangst, want met alle informatie die we uit de data halen kunnen we ProRail waarschuwen voor andere onvolkomenheden op het spoor. Zoals bijvoorbeeld die bovenleidingpalen die uit het lood staan. Want, dat kan weer consequenties hebben voor de rijdraad. Hangt die niet goed, dan kan de pantograaf verbranden.”
‘Al die doelen gaan we verpakken in producten’
Door met een zekere regelmaat data te vergaren kun je bovendien ook verschillen gaan zien. “In de ligging van het spoor, de kwaliteit van de bovenleidingdraden, de palen, de ballast, alles”, zegt Linh. “Dan zie je ook of en welke schade een storm bijvoorbeeld heeft aangericht. Of dat dwarsliggers anders zijn komen te liggen, spoorstaven zijn geïnclineerd, noem maar op.” Schaefers: “Met andere woorden: het vergaren van data en maken van puntenwolken hoeft niet één specifiek doel te hebben, ze kunnen tientallen, zo niet honderden doelen hebben. En die doelen, die gaan we verpakken in producten.”