Steeds meer Nederlanders hebben te maken met funderingsschade. Funderingen zijn gevoelig voor bodemdaling en -stijging, lage grondwaterstanden en daarmee voor droogte. Klimaatverandering versterkt dit. Een nieuwe analyse van Deltares in samenwerking met TNO, in opdracht van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), geeft aan dat op korte termijn ongeveer 425.000 gebouwen een verwachte technische levensduur korter dan vijftien jaar hebben. Iets minder dan een kwart hiervan is gefundeerd op houten palen; de overige gebouwen hebben een ondiepe fundering.
De analyse maakt onderdeel uit van het Rli-advies ‘Goed gefundeerd: advies om te komen tot een nationale aanpak funderingsproblematiek’ dat onlangs is gepubliceerd.
Funderingsschade aan gebouwen is een groeiend en complex probleem en speelt in grote delen van Nederland. Dit is een gevolg van leven in een laaggelegen land met slappe grond. Het is niet alleen een technisch en financieel probleem, maar ook een omvangrijk maatschappelijk probleem, zoals huizenbezitters van oudere panden op slappe grond ervaren. Ondanks dat in vooral oudere steden funderingsproblemen al decennia onderwerp van studie en aanpak zijn, is er in veel andere regio’s nog weinig bewustwording rondom deze problematiek. Een nationale aanpak om funderingsproblematiek doeltreffend aan te pakken is vereist stelt het Rli -advies.
De oorzaak van de funderingsschade ligt vaak in een opeenvolging van veranderingen in de omgeving (bijvoorbeeld de grondwaterstand), processen in de ondergrond en de kwaliteit van de fundering. Denk bijvoorbeeld aan bodemdaling of -stijging veroorzaakt door consolidatie, kruip, oxidatie van veen en krimp of zwelgedrag van klei. Afhankelijk van het type fundering, ondiep of op houten dan wel betonnen palen, kan dit effecten hebben zoals aantasting van houten funderingen, negatieve kleef, verschilvervorming of verlies van draagkracht. Zichtbare schade, zoals scheefstand, scheurvorming of vochtproblemen aan het gebouw is het gevolg.
Op basis van het door Deltares ontwikkelde funderingsrisicomodel blijkt dat een groot deel van de gebouwen in Nederland een bepaalde mate van risico loopt. Nieuw is dat op basis van beschikbare gegevens specifiekere schattingen zijn gemaakt over de hoeveelheid gebouwen in heel Nederland die kwetsbaar zijn. Het gaat om ongeveer 425.000 gebouwen die een verwachte technische levensduur hebben van vijftien jaar of minder als er geen maatregelen worden getroffen. Een klein kwart hiervan is gefundeerd op houten palen; de overige gebouwen hebben een ondiepe fundering. Gebouwen met betonnen funderingen zijn meestal niet kwetsbaar. In de komende 25 jaar kan dit aantal fors oplopen vooral door een toename van gebouwen met ondiepe fundering die kwetsbaar worden door klimaatverandering.
Deltares en TNO bepleiten een grof-naar-fijn-aanpak om de staat van de fundering te beoordelen. Een eerste stap is dan een brononderzoek waarbij bijvoorbeeld wordt gekeken naar bouwtekeningen of archiefstukken. Een tweede stap kan zijn een schouw van de staat van het gebouw boven de grond. De laatste en meest ingrijpende stap is dan mogelijk een volwaardig funderingsonderzoek onder de grond.
Indien de staat van de fundering onvoldoende is zijn technische maatregelen nodig. Er zijn technische maatregelen voor zowel bestaande bouw als voor nieuwbouw en openbare ruimte om de effecten van de funderingsproblematiek te verkleinen dan wel te voorkomen. Enkele voorbeelden hiervan zijn het herstellen van schade, grondwaterstandsbeheer en het aanbrengen van een volledig nieuwe (paal) fundering.
Met dank aan Civiele Techniek